ลำพังการตั้งครรภ์ คุณแม่ก็ต้องมีการดูแลตัวเองมากระดับหนึ่งแล้ว แต่หลังคลอด คุณแม่ต้องเพิ่มความใส่ใจในการดูแลตัวเองให้มากขึ้นไปอีก โดยเฉพาะคุณแม่ที่ต้อง ดูแลแผลผ่าคลอด จะอาบน้ำอุ่นได้ไหม นั่ง นอนท่าไหนได้บ้าง มีอะไรที่ต้องดูแล ไปติดตามกันเลยค่ะ
สารบัญ
เคลื่อนไหว หรือพลิกตัวบ่อย ๆ
ข้อนี้ไม่ว่าจะเป็นคุณแม่ที่คลอดเอง หรือผ่าคลอดก็ต้องทำเหมือนกันค่ะ ถึงแม้ว่าจะเจ็บปวดแผลแค่ไหนก็ตาม อาจเป็นการเดินไปเดินมารอบ ๆ เตียง เพื่อให้ลำไส้ได้เคลื่อนตัวได้ดีขึ้น ป้องกันพังผืดระหว่างอวัยวะในช่องท้องและกับเยื่อบุช่องบริเวณที่ผ่าตัด และป้องกันการตกเลือด
ใช้ผ้ายางยืดรัดหน้าท้อง
คุณแม่หลังผ่าคลอดจะเจ็บแผลมาก การใช้ผ้ายางยืดรัดหน้าท้องบริเวณแผลผ่าตัดเป็นการช่วยไม่ให้แผลนั้นถูกดึงรั้งจากผนังหน้าท้องที่หย่อนยานอยู่ เวลาที่คุณแม่จะเปลี่ยนอิริยาบถนั้น ให้คุณแม่ค่อย ๆ งดเข่าเข้าหัวก่อนที่จะลุก หรือยืนเพื่อลดความตึงของหน้าท้องได้ ก็จะลดความเจ็บลงได้เช่นกัน
การทำความสะอาดร่างกาย
ในระยะแรกคุณแม่ยังอาบน้ำไม่ได้ เพราะจะส่งผลให้แผลผ่าตัดเปียก อาจติดเชื้อ และเกิดการอักเสบได้ ดังนั้น จึงควรใช้วิธีเช็ดตัวแทน ประมาณ 7 วัน ซึ่งหลังจากแพทย์ตัดไหมแล้ว วันรุ่นขึ้นก็จะอาบน้ำได้แล้วค่ะ แต่ถ้าเป็นไหมละลายก็จะต้องรอให้ครบ 6 – 7 วัน เมื่อเปิดแผลแล้วก็สามารถอาบน้ำได้ตามปกติ
หลังอาบน้ำให้คุณแม่ใช้ผ้าสะอาดเช็ดแผล ไม่จำเป็นต้องใช้แอลกอฮอล์ และไม่ต้องทำแผลใด ๆ นะคะ ส่วนสะเก็ดแผล คุณแม่ควรปล่อยให้หลุดไปเอง ไม่ควรไปแกะนะคะ
ควรมีคนพยุงหากต้องขึ้นบันได
หากคุณแม่จำเป็นต้องมีการเดินขึ้น-ลงบันได ควรให้คุณพ่อหรือควรมีคนพยุง อย่างน้อยภายใน 1 สัปดาห์หลังคลอด การขึ้น-ลงบันไดสามารถทำได้ตามปกติค่ะ เพียงแต่ต้องช้าลงหน่อย คุณแม่ไม่ต้องกลัวว่าแผลจะแยกนะคะ เพราะคุณหมอเย็บไว้อย่างดีหลายชั้นทีเดียว
โภชนาการ
คุณแม่ควรเน้นอาหารหลัก 5 หมู่ อาจลดปริมาณของไขมัน และคาร์โบไฮเดรตลง ไม่กินอาหารรสจัด หรือที่ปรุงด้วยเครื่องเทศ มีกลิ่นรุนแรง เพราะจะทำให้กลิ่นของน้ำนมเปลี่ยนได้ และที่สำคัญ ควรเลี่ยงเครื่องดื่มหรืออาหารที่มีแอลกอฮอล์ และคาเฟอีนนะคะ
อากาศถ่ายเทสะดวก
เพราะหากคุณแม่ต้องอยู่ในที่ที่อับชื้น ร้อน หรืออากาศถ่ายเทไม่สะดวก อาจทำให้เกิดเหงื่อตามร่างกาย โดยเฉพาะที่แผลผ่า อาจทำให้เกิดการติดเชื้อ และอักเสบได้
งดยกของหนัก
ห้ามเด็ดขาด! ค่ะ เพราะการยกของหนักต้องอาศัยการเกร็งของกล้ามเนื้อท้อง อาจทำให้เจ็บแผลได้ เพราะหากแผลฉีกขาดขึ้นมาล่ะก็ งานเข้าค่ะ ควรพบแพทย์ทันที
ให้คุณพ่อช่วยอุ้ม
หากครอบครัวไหนมีคุณพ่อ หรือมีญาติช่วยเลี้ยง ก็รบกวนคนเหล่านั้นให้ช่วยอุ้มลูกไปก่อน หรือถ้าคุณแม่จะอุ้มเองก็ควรระวัง หรือเลี่ยงไม่ให้ตัวของลูกน้อยไปถูกับแผลผ่านะคะ
การปรับระดับของเตียงนอน
สำหรับครอบครัวไหนที่มีเตียงที่สามารถปรับระดับได้ ควรปรับระดับหัวเตียงให้สูงขึ้นมาเล็กน้อย เพื่อให้แผลบริเวณหน้าท้องไม่ตึงเกินไป ส่วนถ้าคุณแม่ต้องการจะลุกจากเตียงให้ใช้วิธีตะแคงตัว พร้อมกับใช้มือช่วยยันตัวให้ลุกขึ้นในท่าตะแคงค่ะ
การบริหารร่างกาย
สำหรับคุณแม่สายรักสุขภาพ คิดถึงการออกกำลังกาย ช่วงนี้ควรใจเย็น รอซักนิดหนึ่งก่อนค่ะ รอให้ครบ 20 วันก่อน และควรเริ่มจากท่าเบา ๆ ก่อนนะคะ
ควรไปพบแพทย์ทันทีหากมีอาการผิดปกติ
หากคุณแม่พบว่าแผลที่เย็บไว้มีลักษณะบวม แดง มีอาการปวดมากขึ้น มีหนอง และมีกลิ่นเหม็น แบบนี้คุณแม่ควรไปพบแพทย์ทันที
สิ่งสำคัญ หลังการคลอดไม่ว่าจะกรณีคลอดเองหรือผ่าคลอด คุณแม่ควรมีการเคลื่อนไหวร่างกายหรือพยายามพลิกตัวบ่อย ๆ ช้า ๆ เพื่อป้องกันการตกเลือด (พยาบาลบอกแม่โน้ตมาค่ะ) นอกจากนี้จะทำให้คุณแม่หลังคลอดฟื้นตัวได้เร็ว แผลหายเร็ว และคุณแม่ก็จะสามารถอาบน้ำ ทำความสะอาดร่างกายได้เร็วอีกด้วยค่ะ ทั้งนี้ต้องรอคำแนะนำจากแพทย์ด้วยนะคะ