ทุกคนทราบกันดีว่า “นมแม่ดีที่สุดในโลก” แต่เมื่อลูกน้อยเติบโตจนถึงวัย 6 เดือน คุณแม่ก็ต้องเตรียมอาหารเสริมให้ลูกน้อยค่ะ เพราะร่างกายลูกน้อยต้องการอาหารและสารอาหารที่มากขึ้น เพื่อให้เพียงพอต่อความต้องการของร่างกาย สำหรับคุณแม่มือใหม่อาจจะยังไม่ค่อยทราบหรือไม่แน่ใจว่าควรจะให้ลูกน้อยทานอะไรดี และควรทานในปริมาณเท่าไหร่ วันนี้ เรามีตารางอาหารเสริมทารกวัย 6 เดือน – 5 ปี มาฝากค่ะ พร้อมปริมาณที่แนะนำต่อวัน ไปติดตามกันเลยค่ะ
สารบัญ
อาหารเสริมลูกน้อยวัย 6 เดือน
ช่วงนี้ยังเป็นช่วง “นมแม่ดีที่สุด” อยู่นะคะ ให้ลูกน้อยทานนมแม่ไปก่อน แต่สำหรับคุณแม่ท่านไหนที่ไม่สามารถให้นมแม่ล้วนได้ ลูกต้องทานนมผสมด้วยให้ลูกทานดังนี้ค่ะ
- หากลูกน้อยกินนมแม่ควบคู่ไปกับนมผสม ควรให้ครั้งละประมาณ 4 – 6 ออนซ์
- จำนวนมื้อที่ควรให้ลูกทานคือ 6 – 8 มื้อ
- พอลูกน้อยเข้าวัย 6 เดือนแล้ว ให้เริ่มที่อาหารบดละเอียดก่อนค่ะ 1 มื้อ เช่น กล้วยขูดแล้วนำไปบดละเอียด หรือข้าวบด แล้วลองสังเกตพฤติกรรมลูกนะคะว่าลูกจะทานหรือเปล่า ถ้าลูกไม่ยอมทาน ควรเว้นการให้อาหารเสริมไปซัก 2 วัน แล้วค่อยกลับมาลองกันใหม่
ขอบคุณภาพ : Infographic จากกรมอนามัย(อาหารเด็กทารก 6 เดือน)
ในช่วงแรกที่ป้อนอาหารเสริม หากลูกทานได้ไม่กี่คำก็ไม่เป็นไรนะคะ ไม่ต้องบังคับลูก เพราะไม่เช่นนั้นจะยิ่งทำให้ลูกไม่อยากเริ่มทานอาหารเสริมค่ะ นอกจากนี้ หากคุณแม่ท่านไหนที่ไม่ค่อยมีเวลา หรือต้องการเปลี่ยนรสชาติให้ลูกน้อย สามารถใช้ตัวช่วยที่เป็นข้าวบดสำเร็จรูปได้นะค่ะ ปัจจุบันมีหลากหลายชนิดให้เลือกที่ทั้งอร่อย และเป็นออแกนิค ปลอดภัยต่อลูกน้อยอีกด้วยค่ะ
อาหารเสริมลูกน้อยวัย 6 – 9 เดือน
สำหรับวัยนี้ ถ้าเด็กคนไหนที่ยังทานนมแม่อยู่ และคุณแม่ก็ยังสามารถให้นมได้อยู่ก็ให้ลูกทานต่อได้ค่ะ
- หากเด็กบางคนที่จำเป็นต้องทานนมผสมควบคู่ไปด้วย ควรให้ครั้งละประมาณ 5 – 6 ออนซ์ จำนวน 4 – 5 มื้อ ต่อ 24 ชั่วโมง
- อาหารเสริมที่ให้ลูกทานควรเป็นอาหารบดละเอียดอยู่ค่ะ และควรให้ครบทั้ง 5 หมู่ ไม่ต้องมีการปรุงรสใด ๆ นะคะ
- วัยนี้ลูกควรเริ่มทานผลไม้ได้บ้างแล้วค่ะ หากเป็นน้ำผลไม้ ไม่ควรให้ลูกทานเกิน 2 – 4 ออนซ์ต่อวัน เพราะอาจทำให้ลูกถ่ายเหลวได้
- สำหรับวัย 6 – 7 เดือน ควรให้อาหารเสริมวันละ 1 – 2 มื้อ และสำหรับเด็กวัย 8 – 9 เดือน ควรให้อาหารเสริมวันละ 2 มื้อ
ขอบคุณภาพ : Infographic จากกรมอนามัย(อาหารเด็กทารก 7 เดือน)
ขอบคุณภาพ : Infographic จากกรมอนามัย(อาหารเด็กทารก 8 เดือน)
อาหารเสริมลูกน้อยวัย 9 – 12 เดือน
วัยนี้ถ้าลูกยังทานนมแม่ได้ให้ทานต่อได้เลยค่ะ
- และสำหรับลูกน้อยที่จำเป็นต้องกินนมผสม คุณแม่ควรให้ครั้งละประมาณ 6 – 8 ออนซ์ จำนวน 3 – 5 มื้อต่อ 24 ชั่วโมง
- อาหารที่ลูกทานควรให้ครบ 5 หมู่ และไม่ต้องปรุงรสใด ๆ
- ให้ลูกทานผลไม้สด เช่น แอปเปิ้ล มะละกอ หรือหากเป็นน้ำผลไม้ไม่ควรกินเกิน 2 – 4 ออนซ์ต่อวัน
- ลูกน้อยวัย 9 เดือน สามารถให้ลูกทานอาหารเสริมได้วันละ 2 มื้อ และสำหรับลูกน้อยวัย 10 – 12 เดือน ให้ทานอาหารเสริมวันละ 3 มื้อ
- วัยนี้ควรฝึกให้ลูกดื่มนมจากหลอดหรือแก้วได้แล้วค่ะ ไม่ต้องใช้ขวดนม พร้อมกับฝึกให้ลูกเลิกนมมื้อดึก
- ฝึกให้ลูกใช้กล้ามเนื้อมัดเล็ก (กล้ามเนื้อมือ) ในการทานอาหาร ให้ลูกได้หยิบอาหารทานเอง อาจเริ่มจากอาหารนิ่มก่อน ระวัง! ไม่ควรให้ลูกทานอาหารจำพวกเม็ด เพราะเสี่ยงติดคอได้
ขอบคุณภาพ : Infographic จากกรมอนามัย(อาหารเด็กทารก 9-12 เดือน)
อาหารที่ลูกสามารถใช้มือหยิบจับทานเองได้ หรือ Finger Food เป็นการฝึกกล้ามเนื้อมือมัดเล็ก ของลูกได้ดี เช่น แพนเค้ก มักกะโรนี (ต้มนิ่ม) หรือถ้าเป็นผลไม้ อาทิ มะม่วงสุก แอปเปิ้ล หรือแคนตาลูปก็ได้ค่ะ
อาหารเสริมลูกน้อยวัย 1 – 3 ปี
- มาถึงวัยนี้ ลูกน้อยควรทานข้าวเป็นหลัก โดยให้ครบทั้ง 5 หมู่ และครบ 3 มื้อใน 1 วัน
- นมกลายเป็นอาหารเสริมสำหรับเด็กวัยนี้ จะดีที่สุดหากเป็นนมรสจืด โดยปริมาณที่แนะนำต่อวันควรอยู่ที่ 2 -3 แก้วหรือกล่อง (1 แก้ว = 250 ซีซี)
- ฝึกให้ลูกเลิกควขวดนมให้ได้ พร้อมกับฝึกลูกให้แปรงฟันก่อนเข้านอนทุกคืน เพื่อป้องกันฟันผุ
- ฝึกให้ลูกใช้ช้อนตักอาหารทานเอง หรือหยิบของทานได้เอง
ขอบคุณภาพ : Infographic จากกรมอนามัย(โภชนาการเด็กอายุ 1-3 ปี)
หากจะฝึกให้ลูกใช้ช้อนตักอาหารทานเอง คุณพ่อคุณแม่อาจพาลูกไปเลือกซื้อชุดจาน ช้อน ส้อม และแก้วน้ำด้วยกัน ให้ลูกเลือกเองว่าเค้าชอบลายไหน เพื่อเป็นการกระตุ้นความอยากใช้ค่ะ
อาหารเสริมลูกน้อยวัย 4 – 5 ปี
- มาถึงวัยนี้ ลูกน้อยควรทานข้าวเป็นหลัก โดยให้ครบทั้ง 5 หมู่ และครบ 3 มื้อใน 1 วัน
- ยังให้ลูกดื่มนมเพื่อเป็นอาหารเสริมอยู่ค่ะ ปริมาณที่แนะนำต่อวันคือ 2 – 3 แก้ว
- คุณแม่ต้องใจแข็ง ฝึกลูกให้เลิกดื่มขวดนมให้ได้ พร้อมกับฝึกเรื่องการแปรงฟันก่อนนอนเช่นเคย
ขอบคุณภาพ : Infographic จากกรมอนามัย(โภชนาการเพื่อเด็กอายุ 4-5 ขวบ)
กรณีอื่น ๆ ที่ให้ลูกน้อยทานอาหารเสริมได้
- เด็กที่ไม่ได้รับสารอาหารอย่างเพียงพอตามที่ร่างกายต้องการหรือควรได้รับ
- ลูกเป็นเด็กกินยาก และมักจะเลือกทานอาหารเพียงบางอย่าง
- ลูกมีปัญหาสุขภาพ อาทิ โรคเกี่ยวกับระบบทางเดินอาหาร หรือโรคหอบหืด เป็นต้น
- เด็กที่ทานมังสวิรัติ อาหารที่ไม่มีส่วนประกอบของนม
- เด็กที่ชอบทานอาหารขยะ (Junk Food), อาหารแปรรูป, ขนมขบเคี้ยว และของหวานมากเกินไป
- เด็กที่ใช้ยาบางชนิด เพื่อการรักษาโรค ซึ่งอาจมีผลกระทบต่อความอยากอาหารได้
หลักปฏิบัติในการให้อาหารเสริมลูก
ก่อนการให้อาหารเสริมลูกน้อยที่มีอายุมากกว่า 6 เดือน มีสิ่งที่คุณพ่อคุณแม่ควรรู้ และควรปฏิบัติ ดังนี้
ควรให้ครั้งละน้อย ๆ
การให้อาหารเสริมกับลูกน้อยวัย 6 เดือน ขึ้นไป ควรเริ่มจากการให้ทานทีละอย่าง และครั้งละน้อย ๆ ประมาณ 1 ช้อนชา เพื่อดูว่าลูกมีอาการแพ้อาหารชนิดนั้น ๆ หรือไม่ หากลูกไม่แพ้ ในวันต่อไปสามารถเพิ่มเป็น 2 ช้อนชาได้
เริ่มอาหารใหม่ทีละอย่าง
เริ่มแรก กับมื้อแรกของการให้อาหารเสริมลูก ควรเริ่มให้ทีละอย่าง เพื่อให้คุณพ่อคุณแม่ได้รอดูก่อนว่าลูกแพ้อาหารชนิดนั้น ๆ หรือไม่
ที่ให้คุณแม่เริ่มให้อาหารเสริมครั้งละอย่างนั้น ก็เพราะว่าถ้าเริ่มให้อาหารเสริมครั้งละหลาย ๆ ชนิด หากลูกเกิดอาการแพ้ คุณแม่จะไม่รู้เลยว่าลูกแพ้อาหารชนิดไหน
เริ่มในมื้อเช้าหรือเที่ยงทุกครั้ง
หลังจากที่คุณแม่ให้อาหารเสริมกับลูกน้อยในมื้อเช้าหรือมื้อเที่ยงไปแล้ว หากลูกน้อยมีอาการแพ้ คุณแม่ยังจะสามารถพาลูกน้อยไปพบแพทย์เฉพาะทางได้
ไม่บังคับลูกให้ทาน
หากการเริ่มให้อาหารเสริมลูกน้อยในครั้งแรก มื้อแรก ลูกน้อยไม่ยอมทาน คุณแม่ก็ไม่ควรบังคับลูกค่ะ ให้รอวันถัดไป หากวันถัดไปลูกยังไม่ยอมทานอีก ให้เว้นไปประมาณ 1 สัปดาห์ แล้วเริ่มใหม่ หากลูกยังไม่ยอมทานอีก ให้เปลี่ยนชนิดของอาหารเสริมค่ะ
ไม่ปรุงรส หรือปรุงแค่เกลือ
อาหารเสริมที่ให้ลูกทาน ไม่ควรปรุงรสชาติใด ๆ หรือหากต้องการจะปรุง แนะนำว่าควรใช้เกลือและเพียงเล็กน้อยเท่านั้น เนื่องจากเป็นการป้องกันเด็กติดในรสชาติอาหาร
เป็นอาหารบดละเอียดเท่านั้น
เริ่มแรกในการให้อาหารเสริมสำหรับลูกน้อยที่อายุมากกว่า 6 เดือน ควรเป็นอาหารเสริมบดละเอียดเท่านั้นค่ะ เพื่อให้ลูกน้อยทานง่าย และเป็นมิตรต่อระบบการย่อยอาหารและทางเดินทางอาหาร
ไม่แสดงอาการว่าคุณแม่ไม่ชอบอาหารนั้น
ข้อนี้สำคัญมากค่ะ แม้ว่าลูกน้อยจะยังไม่สามารถพูดสื่อสารเป็นคำพูดให้คุณพ่อคุณแม่เข้าใจได้ แต่รู้หรือไม่คะว่าเด็ก ๆ อย่างนี้นี่แหละ เขาสามารถจับพฤติกรรมของคุณพ่อคุณแม่ได้เป็นอย่างดีทีเดียว ดังนั้น การที่คุณพ่อคุณแม่แสดงออกว่าอาหารนั้น ๆ อร่อยหรือไม่อร่อย จึงมีผลต่อการทานอาหารเสริมของลูกน้อยค่ะ
ให้อาหารเสริมก่อนหรือหลังนมแม่
แม้ว่าลูกน้อยจะมีอายุที่อยู่ในเกณฑ์จะให้อาหารเสริมได้แล้ว แต่คุณแม่ก็ยังไม่ควรหยุดให้ลูกดื่มนมแม่ แต่ยังคงให้นมแม่เป็นอาหารหลัก แล้วค่อยต่อด้วยอาหารเสริม ลูกน้อยควรได้รับนมแม่อย่างต่อเนื่องอย่างน้อย 1 ปี
คราวนี้ในความเป็นจริงส่วนตัวของแม่โน้ตเอง คือ แม่โน้ตให้ลูกดื่มนมแม่นานเท่าที่เขายังอยากดื่มอยู่ ควบคู่ไปกับอาหารเสริม ซึ่งวันหนึ่งเขาจะหย่านมแม่ไปเองค่ะ
สำหรับทารกที่วัยยังไม่ถึง 6 เดือน ควรให้ลูกทานนมแม่อย่างเดียวนะคะ ส่วนอาหารเสริมควรให้ก็ต่อเมื่อทารกมีอายุ 6 เดือน ที่สำคัญ อาหารที่ลูกได้รับต่อวันควรครบทั้ง 5 หมู่