ตลอดระยะเวลาที่แม่ตั้งครรภ์ไม่มีใครรู้ได้เลยว่าระหว่างการตั้งครรภ์จะมีเหตุการณ์อะไรเกิดขึ้นบ้าง จะอุ้มท้องได้ครบ 9 เดือนหรือไม่ ร่างกายคุณแม่จะแข็งแรงดีไหม ลูกน้อยจะครบ 32 ไหม และอีกต่าง ๆ มากมาย การคลอดก่อนกำหนดสามารถเกิดขึ้นได้ตลอดเวลา ซึ่งการคลอดก่อนกำหนดจะมีความเกี่ยวเนื่องกับ NICU วันนี้เราจะมีมาทำความรู้จักในเรื่องนี้กันให้มากขึ้นค่ะ
สารบัญ
การคลอดก่อนกำหนด คืออะไร?
“การคลอดก่อนกำหนด” คือ การที่คุณแม่คลอดก่อนที่อายุครรภ์จะครบตามกำหนด 37 ส่วนตัวผู้เขียนเองคลอดเมื่อ อายุครรภ์ได้ 28 สัปดาห์ เพราะครรภ์เป็นพิษ เรียกได้ว่า พอลูกคลอดออกมาตั้งแต่ในห้องคลอด ได้ยินเสียงลูกร้อง ได้เห็นหน้าลูกแป๊บเดียว พยาบาลต้องเอาเข้าตู้อบแล้วลงไปอยู่ที่ห้อง NICU ทันที
ปัจจัยเสี่ยงต่อการคลอดก่อนกำหนด
หลัก ๆ แล้วประกอบไปด้วย 2 ส่วนด้วยกัน ดังนี้
คุณแม่
- อายุของคุณแม่ คือ น้อยกว่า 18 ปี หรือมากกว่า 35 ปี ถือว่ามีความเสี่ยงค่ะ
- หากคุณแม่มีโรคประจำตัวขณะตั้งครรภ์ เช่น เบาหวาน โรคหัวใจ และความดันโลหิตสูง
- มีประวัติเคยคลอดก่อนกำหนดมาก่อน
- มดลูกขยายตัวมากเกินไป เช่น มีครรภ์แฝด หรือมีภาวะน้ำคร่ำที่ผิดปกติ เป็นต้น
- มดลูกมีความผิดปกติตั้งแต่กำเนิด เช่น ปากมดลูกสั้น
- มีการติดเชื้อในร่างกาย เช่น ติดเชื้อในทางเดินปัสสาวะ ส่งผลให้กระเพาะปัสสาวะอักเสบ ทำให้มีโอกาสเจ็บท้องก่อนกำหนดได้
- เกิดการอักเสบในช่องคลอด
- ดื่มแอลกอฮอล์ สูบบุหรี่ หรือใช้สารเสพติดขณะตั้งครรภ์
- มีฟันผุและมีการอักเสบของเหงือก
ลูกในครรภ์
- หากลูกในครรภ์มีความผิดปกติของโครโมโซมหรือมีภาวการณ์ติดเชื้อ จะส่งผลให้คุณแม่มีอาการเจ็บท้องคลอดก่อนกำหนดได้
สัญญาณเตือนการคลอดก่อนกำหนด
- ปวดหลังช่วงล่าง หรือบริเวณเอวต่อเนื่อง หรือเป็น ๆ หาย ๆ แม้จะพยายามเปลี่ยนท่าทางการนั่ง ยืน เดินแล้วก็ตาม
- เจ็บท้องต่อเนื่องกัน 4 ครั้ง ใน 20 นาที หรืออาจจะเกิดได้เป็นระยะสั้น ๆ เนื่องมาจากการหดตัวของมดลูก
- มีมูกหรือมีเลือดออกทางช่องคลอด
- รับรู้ได้ว่าลูกดิ้นน้อยกว่าปกติ
- มีอาการตัวบวมและมีความดันโลหิตสูง
- ตาพร่ามัว มองเห็นแสงเป็นแฉก
- จุกลิ้นปี่
- ปวดศีรษะ ซึ่งกินยาแล้วอาการก็ไม่ดีขึ้น
ข้อมูลอ้างอิง bangkokhospital.com
แม่โน้ตมีอาการเด่น ๆ เลยนะคะ คือ ตาพร่ามัว ปวดศีรษะ และจุกที่ลิ้นปี เป็นต่อเนื่องกันในทุก 15 นาที จึงแจ้งคุณหมอ พอวันรุ่งขึ้นต้องผ่าตัดด่วน คลอดก่อนกำหนดค่ะ
NICU คืออะไร?
NICU ย่อมาจาก Neonatal Intensive Care Unit หรือหอผู้ป่วยทารกแรกเกิดระยะวิกฤต เป็นแผนกบำบัดพิเศษทารกแรกเกิด อยู่ภายใต้ศูนย์เวชศาสตร์มารดาและทารกปริกำเนิด ในส่วนนี้จะมีทีมแพทย์และบุคลากรทางการแพทย์เฉพาะทางจากสาขากุมารเวชศาสตร์ทารกแรกเกิดและปริกำเนิด ร่วมกับสูติแพทย์ผู้เชี่ยวชาญสาขากุมารเวชศาสตร์และทารกในครรภ์มาร่วมวินิจฉัยและทำการรักษากันอย่างใกล้ชิด เพราะทารกที่คลอดก่อนกำหนด อวัยวะภายในต่างๆ ยังทำงานได้ไม่เต็มประสิทธิภาพ เช่น เมื่อทานนมเข้าแล้ว แพทย์และพยาบาลต้องคอยกลับมาตรวจเช็คอีกรอบว่า นมในกระเพาะนั้นถูกย่อยไปหมดหรือไม่เป็นต้น
ทารกที่คลอดก่อนกำหนดจำเป็นที่จะต้องได้รับการดูแลอย่างใกล้ชิด เพื่อป้องกันอาการที่ทรุดหนักและป้องกันโรคแทรกซ้อน
นอกจากนี้ ทีมแพทย์และพยาบาลของ NICU จะคอยดูอาการของทารกและต้องทำน้ำหนักของทารกให้ขึ้นมาตามเกณฑ์ รวมถึงต้องมั่นใจได้ก่อนว่า เมื่อทารกกลับบ้าน คุณพ่อคุณแม่จะสามารถดูแลลูกน้อยได้เป็นอย่างดี ไม่ว่าจะเป็นเรื่องการอุ้ม การให้นม การอาบน้ำ การให้ยา ฯลฯ เพื่อให้ทารกได้เจริญเติบโตอย่างแข็งแรงต่อไป
NICU รองรับทารกประเภทไหน?
- มีภาวะพิการแต่กำเนิด
- ทารกที่ต้องให้ออกซิเจน ต้องเฝ้าระวัง ต้องให้ยา หรือต้องมีการฉีดยาเข้าหลอดเลือดดำ
- ทารกที่ต้องมีการใช้กระบวนการหรือเครื่องมือพิเศษ เช่น การถ่ายเลือด
- เกิดภาวะติดเชื้อ เช่น เริม หนองในเทียม หรือกลุ่มสเตรปโตตอตตัส บี
- ทารกที่ได้รับยาหรือได้รับการช่วยชีวิตทันทีหลังคลอด
- ทารกเกิดภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำ
- ทารกมีน้ำหนักแรกคลอดต่ำกว่า 2,500 กรัม หรือมากกว่า 4,000 กรัม
- ทารกที่คลอดก่อนกำหนด หรืออายุครรภ์น้อยกว่า 37 สัปดาห์ รวมไปถึงคลอดเมื่ออายุครรภ์มากกว่า 42 สัปดาห์
- มีปัญหาเรื่องระบบหายใจ
ทีมแพทย์และบุคลากรของ NICU มีใครบ้าง?
หลังจากที่คุณแม่คลอดน้องแล้ว น้องก็อยู่ในห้อง NICU ส่วนคุณแม่เองก็อยู่ที่ห้องพักฟื้นรวม 1 คืนก่อน คุณหมอสั่งงดน้ำ งดอาหาร 24 ชม. ปากแห้งมากเหมือนคนที่อยู่ท่ามกลางทะเลทรายซาฮาร่า เว้นเสียแต่ว่าอากาศไม่ได้ร้อนเท่า
อักวันต่อมา ได้ห้องพิเศษ พอพักฟื้นจนตัวเองรู้สึกว่าเดินไหวแล้ว ก็ขอคุณหมอลงไปเยี่ยมลูกที่ห้อง NICU เด็กทารกจะมีแพทย์ที่คอยดูแล 2 คนต่อทารก 1 คน และก็จะมีทีมพยาบาลที่เปลี่ยนเวรกันไป เรามาดูกันเลยค่ะว่า จริงๆ แล้วมีใครกันอีกบ้าง
- สูตินรีแพทย์ ผู้เชี่ยวชาญสาขาเวชศาสตร์มารดาและทารกในครรภ์ (Maternal-Fetal Medicine Specialist)
- กุมารแพทย์ ผู้เชี่ยวชาญสาขาทารกแรกเกิดและปริกำเนิด (Neonatologist) คือ กุมารแพทย์ที่ทำการรักษาทารกแรกเกิดที่มีภาวะผิดปกติ โดยอาจเกิดขึ้นระหว่างตั้งครรภ์และหลังคลอด
- ทีมพยาบาลที่ผ่านการอบรม และฝึกฝน จนเชี่ยวชาญในเรื่องการดูแลครรภ์ การคลอด รวมไปถึงการดูแลทารกหลังคลอดมาโดยตรง
- ทีมพยาบาลผู้เชี่ยวชาญด้านการดูแลระหว่างการผ่าคลอด
- ทีมพยาบาลผู้เชี่ยวชาญด้านการดูแลทารกแรกเกิดในภาวะวิกฤติ
- ทีมพยาบาลผู้ประสานงานมารดา
- ทีมพยาบาลผู้ประสานงานด้านการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ การอุ้มให้นม หรือการกระตุ้นน้ำนม
วิธีรับมือที่คุณแม่ต้องทำเมื่อลูกอยู่ NICU
บอกได้เลยค่ะ ว่าลูกอยู่โรงพยาบาล แม่อยู่บ้าน วันๆ ไม่ได้คิดอะไรแล้วนอกจากรอเวลาปั๊มนม และคิดถึงแต่ลูก เพราะฉะนั้นถ้าอยากให้ลูกมีน้ำหนักตามเกณฑ์ตามที่ทางโรงพยาบาลกำหนด คือ 1,800 กรัม คุณแม่ต้องปฏิบัติตัวดังนี้ค่ะ
- มีวินัยในตัวเอง โดยปั๊มนมให้ได้ทุกๆ 2-3 ชม.
- นำน้ำนมแม่ไปส่งที่ห้อง NICU เพื่อให้พยาบาลนำไปป้อนลูก
*** นมแม่สำคัญต่อทารกที่คลอดก่อนกำหนดมาก หากลูกได้รับน้ำนมแม่ได้เร็วเท่าไหร่ ยิ่งดีต่อทารกมากเท่านั้นค่ะ ขณะนั้นผู้เขียนได้มาแค่ 2 cc. ก็ต้องรีบเอาลงไปให้ลูกแล้วค่ะ
คุณแม่ที่มีร่างกายแข็งแรงมากก่อนการตั้งครรภ์ ใช่ว่าช่วงตั้งครรภ์แล้วจะแข็งแรงเสมอไป ดังนั้น การดูแลตัวเอง ไม่หักโหมทำงานหนัก ยกของหนัก หรือเดินมาก ๆ กินอาหารให้หลากหลาย ครบ 5 หมู่เป็นสิ่งสำคัญมาก ๆ และที่สำคัญ หากพบอาการไม่ปกติอย่างไร รีบปรึกษาแพทย์ทันทีนะคะ